Sekretny język niemowlęcych gestów
Opanowanie sekretnego języka gestów jest ważnym etapem rozwoju dziecka, ale stanowi zaledwie wstęp do cudownego świata ludzkiej mowy. W okolicach pierwszych urodzin - później w przypadku chłopców, wcześniej w przypadku dziewczynek - malec wypowiada pierwsze słowo. Prawdopodobnie na kilka dni przed tym wielkim wydarzeniem wydaje z siebie podobne dźwięki, tyle że rodzice nie rozpoznają w nich słowa. A jednak właśnie owe nieudane „mama" czy „dada" inicjują proces dorosłej komunikacji.
Rok później, w wieku dwóch lat, dziecko zna około pięćdziesięciu słów, z czego większość na określenie członków rodziny lub przedmiotów, a więc na przykład „mama" czy „ciastko". Na tym etapie potrafi już złożyć dwa słowa w proste, zrozumiałe zdanie, takie jak: „Ciastko spadło". Odtąd niemal z każdym dniem będzie wzbogacać swoje słownictwo.
Zamieszczona poniżej tabela autorstwa Amerykańskiego Stowarzyszenia Mowy i Słuchu (American Speech and Hearing Association) ilustruje kolejne etapy rozwoju umiejętności komunikacji, od najprostszych gestów niemowlęcia, poprzez sekretny język dzieci, do umiejętności mowy pięciolatka. Oczywiście nie wszystkie dzieci osiągają ten sam etap dokładnie w tym samym czasie, niektóre uczą się mówić bardzo szybko, inne nieco później, a jeszcze inne zachowują swoje myśli dla siebie. Umiejętności komunikacyjne nie zawsze wzrastają w równych odstępach czasu, czasem ich rozwój przebiega dość niespodziewanie i gwałtownie, a potem następują długie okresy mniejszej aktywności. Nawet kiedy dziecko nauczy się już mówić, będzie się posługiwać gestami ze swojego sekretnego języka.
|
TABELA ROZWOJU JĘZYKOWEGO |
|
|
Jak dziecko słyszy i mówi |
|
|
WIEK |
UMIEJĘTNOŚCI SŁUCHANIA, ROZUMIENIA I MÓWIENIA |
|
Od urodzenia do 3 miesięcy |
Drga na głośny dźwięk. Cichnie lub odpowiada uśmiechem, gdy się do niego mówi. Sprawia wrażenie, że rozpoznaje głos rodzica, i cichnie, jeśli płakało. Reagując na dźwięki, przyspiesza lub zwalnia tempo ssania. Wydaje dźwięki świadczące o zadowoleniu (głuży, pomrukuje). Różne potrzeby sygnalizuje różnymi rodzajami płaczu. Uśmiecha się na widok rodzica. |
|
4 – 6 miesięcy |
Obraca oczy w kierunku źródła dźwięku. Reaguje na zmianę tonu głosu rodzica. Zwraca uwagę na zabawki, które wydają dźwięk. Uważnie słucha muzyki. Gaworzy, wydając dźwięki spółgłosek, m.in. p, b, m. Głosem sygnalizuje niezadowolenie i ekscytację. Pozostawione samo lub podczas zabawy wydaje gruchające dźwięki. |
|
7 miesięcy -1 rok |
Bawi się w gry typu „A kuku!” i „Koci, koci, łapci". Odwraca się i patrzy w kierunku źródła dźwięku. Słucha, gdy się do niego mówi. Rozpoznaje słowa odnoszące się do przedmiotów typu kubek", „but", „sok". Reaguje na prośby i polecenia („Chodź tutaj!", „Chcesz jeszcze?"). Gaworzy, wydając z siebie zbitek dźwięków krótkich i długich, na przykład „tata upup bibibibi". Słowami lub inaczej niż płaczem potrafi zwrócić na siebie uwagę dorosłych. Naśladuje dźwięki przypominające słowa. Zna jedno lub dwa słowa („pa, pa", „tata”, „mama”), choć nie zawsze brzmią one wyraźnie. |
|
1 – 2 lata |
Poproszone, potrafi wskazać kilka części ciała. Wypełnia proste polecenia i rozumie nieskomplikowane pytania („Potocz piłeczkę" albo „Gdzie są buty?"). Słucha prostych bajek, piosenek, wierszyków. Wskazuje na wymienione przedmioty na obrazku. Z każdym miesiącem wypowiada coraz więcej słów. Zadaje dwuwyrazowe pytania (‘Gdzie kotek?" albo ‘Poszedł pa, pa?"). Składa zdania z dwóch słów (Więcej ciastek”, „Bajka mamy”). Używa coraz więcej słów ze spółgłoską na początku. |
|
2 – 3 lata |
Rozumie różnicę znaczeń („idź" - „stój", „w" - „na", „duży” – „mały"). Spełnia dwa wydane jednocześnie polecenia („Weź książeczkę i połóż ją na stole"). Potrafi znaleźć odpowiednie słowo prawie na wszystko. Wykorzystuje dwu-, trzywyrazowe zdania", żeby o czymś opowiedzieć albo o coś poprosić. Członkowie rodziny w większości rozumieją, co do nich mówi. Często pyta o położenie jakiegoś przedmiotu, wymieniając jego nazwę. |
|
3 – 4 lata |
Słyszy, gdy wołasz je z drugiego pomieszczenia. Słyszy dobiegające z telewizora lub radia dźwięki w taki sam sposób jak reszta rodziny. Rozumie proste pytania: „Kto?", „Co?", „Gdzie?", „Dlaczego?". Opowiada, co się wydarzyło w przedszkolu lub w domu kolegi. Rozumieją je również osoby spoza rodziny. Używa wielu zdań z czterema lub więcej wyrazami. Ze swobodą wymawia słowa bez powtarzania sylab. |
|
4 – 5 lat |
Słucha prostej bajki i zadaje do niej pytania. Słucha i rozumie większość tego, co usłyszy w domu lub w przedszkolu. Wymawia słowa wyraźnie, tak jak inne dzieci. Używa zdań szczegółowych (np. „Lubię czytać swoje książeczki"). Opowiada historie pasujące do tematu rozmowy. Bez trudu komunikuje się z dziećmi i dorosłymi. Większość głosek wymawia poprawnie; wyjątek stanowią głoski: I, r, s, f, z, ch, sz, cz. Stosuje tę samą gramatykę, co reszta rodziny. |
