Protokół Wilbarger, zwany także „Wilbarger Brushing Protocol” lub „Therapeutic Brushing”, to metoda terapeutyczna opracowana przez Patricię Wilbarger, doświadczoną terapeutkę zajęciową, która specjalizuje się w integracji sensorycznej. Protokół ten jest szczególnie popularny wśród terapeutów zajęciowych i specjalistów zajmujących się zaburzeniami przetwarzania sensorycznego (SPD, Sensory Processing Disorder). Celem metody jest modulowanie i regulowanie układu nerwowego, co prowadzi do poprawy zdolności przetwarzania bodźców zmysłowych.

Wilbarger opracowała serię technik, które pomagają „przeprogramować” układ nerwowy i umożliwiają lepsze radzenie sobie z nadmiarem bodźców dotykowych. Kluczowym elementem tego protokołu jest stosowanie specjalnej szczoteczki (najczęściej szczoteczki terapeutycznej Wilbarger) w połączeniu z kompresjami stawowymi. Proces ten jest przeprowadzany systematycznie i w sposób ściśle kontrolowany.

Głównym celem protokołu Wilbarger jest poprawa zdolności osoby do prawidłowego odbierania bodźców sensorycznych poprzez regularną stymulację układu nerwowego.

Jak działa Protokół Wilbarger?

Protokół obejmuje dwie podstawowe techniki: szczotkowanie skóry oraz kompresje stawowe

 

Szczotkowanie skóry:

   - Procedura ta wymaga stosowania specjalnej szczoteczki terapeutycznej, która jest delikatnie przesuwana po skórze dziecka (najczęściej na ramionach, plecach, nogach i rękach).

   - Proces ten nie jest bolesny ani drażniący, ale powinien być wykonywany dokładnie według zaleceń, by zapewnić odpowiednie wyniki.

   - Regularne stosowanie szczotkowania wpływa na nerwy odpowiedzialne za czucie głębokie (receptory proprioceptywne), co może zmniejszać nadwrażliwość lub pod wrażliwość dotykową.

 

Kompresje stawowe:

   - Po szczotkowaniu wykonuje się serie delikatnych, rytmicznych nacisków na stawy dziecka.

   - Kompresje te wpływają na układ proprioceptywny, pomagając organizmowi w lepszym zrozumieniu pozycji ciała i poprawie organizacji ruchowej.

 

Wiele dzieci korzystających z protokołu Wilbarger wykazuje znaczną poprawę w zakresie:

- Redukcji nadwrażliwości dotykowej: Zmniejszenie reakcji obronnych na dotyk i inne bodźce pozwala dzieciom lepiej funkcjonować w codziennym życiu, np. nosić różne ubrania, uczestniczyć w zabawie z innymi dziećmi czy tolerować mycie wszystkich obszarów ciała.

- Poprawy komfortu osobistego i koncentracji: Dzieci lepiej radzą sobie z wyzwaniami poznawczymi, co ma pozytywny wpływ na naukę nowych umiejętności i codzienne zadania.

- Lepszej samoregulacji: Protokół pomaga dzieciom kontrolować swoje emocje i poziom pobudzenia, co zmniejsza liczbę wybuchów emocjonalnych czy stanów lękowych.

- Lepszej koordynacji ruchowej: Poprawa propriocepcji wpływa na większą pewność siebie w poruszaniu się i zabawach ruchowych.

Szczotkowanie należy wykonywać w następującej kolejności:

• ręka,
• dłoń,
• plecy,
• druga ręka,
• druga dłoń,
• nogi,
• stopy od strony zewnętrznej,
• stopy od strony wewnętrznej

Nie szczotkujemy głowy, karku, klatki piersiowej, brzucha i okolic pachwin.

Czas pojedynczej sesji szczotkowania i kompresji stawów nie powinien trwać dłużej niż 3-4 minuty. Masaż należy wykonywać co 1,5-2 godziny w ciągu dnia (3/6 zabiegów dziennie) przez maksymalnie 6 tygodni - w zależności od potrzeb dziecka. 

Technika ta powinna być stosowana przez jednego opiekuna, ponieważ znaczenie ma tu siła i częstotliwość aplikowanego szczotkowania i docisku.

 

RĘKA PRAWA raz przy razie, ruchem z góry na dół i do góry dookoła kończyny, całą powierzchnię ręki od nadgarstka do barku bez części wewnętrznej dłoni

DŁOŃ PRAWA ruch wykonywany nieco szybciej, ruch do góry i na dół od strony wewnętrznej – x 5 sekwencji; następnie jednym ruchem do barku i z powrotem stroną zewnętrzną ręki do końca palców

PLECY zaczynamy ruchem z góry na dół i do góry, potem ruchem zygzakowatym z góry na dół pleców

RĘKA LEWA raz przy razie ruchem z góry na dół i do góry dookoła kończyny całą powierzchnię ręki łącznie bez części wewnętrznej dłoni

DŁOŃ LEWA ruchem do góry i na dół od strony wewnętrznej x 5 sekwencji

NOGI uda z przodu i całe łydki ruchem do góry i na dół STOPY od strony zewnętrznej ruchem do góry i na dół x 5 sekwencji

STOPY od strony wewnętrznej ruchem od pięt do palców x 5 sekwencji; przytrzymujemy stopy dłonią tak, aby po wierzchu stopy przesuwała się ręka osoby masującej a równolegle po podeszwie stopy szczoteczka – inaczej może być efekt łaskotania

 

Dociski stawowe

Wykonujemy po szczotkowaniu, dynamicznie wg następującej kolejności:

Docisk na barki (10 razy) Dociskanie barku i łokcia na raz (10 razy) Dociskanie łokcia i nadgarstka na raz (10 razy) Dociskanie palców na raz – od małego do wskazującego (10 razy) Dociskanie biodra o kolana na raz (10 razy) Dociskanie kolana i stawu skokowego na raz (10 razy) Dociskanie klatki piersiowej, trzymając jednocześnie dłoń na plecach – ruch w płaszczyźnie poziomej i na klatce piersiowej – ruch w dół (3 razy)

Protokół Wilbarger jest jednym z cenionych narzędzi w terapii dzieci z zaburzeniami przetwarzania sensorycznego, oferując skuteczny sposób na redukcję nadwrażliwości i podwrażliwości dotykowej i poprawę funkcjonowania sensorycznego. Stosowanie tej metody może przynieść wymierne korzyści w zakresie samoregulacji, poprawy zachowania, koordynacji ruchowej i ogólnej jakości życia dziecka.

Zarówno terapeuci, jak i rodzice, którzy planują wdrożyć Protokół Wilbarger, powinni pamiętać o dokładnym przestrzeganiu wytycznych i systematycznym monitorowaniu postępów dziecka, aby zapewnić najlepsze możliwe rezultaty terapeutyczne.

 

Emilia Adamczyk