Rozwój mózgu dziecka: Kluczowe fakty dla rodziców
Rozwój mózgu dziecka zaczyna się już w łonie matki. W momencie narodzin, mózg dziecka posiada większość komórek nerwowych (neuronów), które będą mu potrzebne przez całe życie. W miarę jak dziecko rośnie, połączenia między neuronami rozwijają się, co sprawia, że mózg także rośnie. Do czasu, gdy dziecko osiągnie wiek nastoletni, jego mózg będzie około cztery razy większy niż przy narodzinach. Zostanie też znacznie lepiej "okablowany", a na ścieżkach nerwowych pojawi się specjalna osłonka, zwana mieliną, która umożliwi przesyłanie impulsów elektrycznych nawet 100 razy szybciej.
Nauka to przede wszystkim dostrajanie połączeń w mózgu. Głównym czynnikiem, który wpływa na to dostrajanie, jest doświadczenie.
Co wyróżnia nas, ludzi, to fakt, że nasze mózgi rozwijają się znacznie dłużej niż u innych zwierząt. Dzięki temu mogą być kształtowane przez nasze doświadczenia życiowe, w tym interakcje z innymi ludźmi, co stanowi ogromną przewagę.
Pierwsze dni życia – kluczowe momenty
W pierwszych dniach życia dziecko zaczyna zwracać uwagę na swoje otoczenie społeczne. Maluchy uwielbiają patrzeć na twarze, nawiązywać kontakt wzrokowy i słuchać głosu rodziców. Dlatego nie warto się krępować używania "języka dziecka" – one to uwielbiają! Tego typu stymulacja jest świetna dla budowania połączeń w mózgu. Od momentu, gdy dziecko zaczyna się rozwijać i rosnąć, także jego mózg przechodzi intensywne zmiany.
Komfortowy sen to podstawa zdrowego rozwoju, dlatego warto zainwestować w gniazdko do spania, które zapewni maluchowi poczucie bezpieczeństwa i wygodę.
Rozwój mózgu od narodzin do 5. roku życia
Od narodzin do 5. roku życia mózg dziecka rozwija się szybciej niż w jakimkolwiek innym okresie życia. Wczesny rozwój mózgu ma trwały wpływ na zdolność dziecka do nauki i sukcesu w szkole oraz w dorosłym życiu. Jakość doświadczeń, jakie dziecko zdobywa w pierwszych latach życia – zarówno pozytywnych, jak i negatywnych – kształtuje rozwój jego mózgu.
90% wzrostu mózgu następuje przed rozpoczęciem edukacji szkolnej. Przeciętny mózg noworodka ma około jednej czwartej wielkości mózgu dorosłego. Niesamowite jest to, że podwaja swoją wielkość w pierwszym roku życia. Do 3. roku życia osiąga około 80% wielkości mózgu dorosłego, a do 5. roku życia – 90%.
Jak budują się połączenia mózgowe
Od momentu narodzin dzieci rozwijają połączenia mózgowe poprzez codzienne doświadczenia. Tworzą się one poprzez pozytywne interakcje z rodzicami i opiekunami oraz przez używanie zmysłów do interakcji ze światem. Codzienne doświadczenia małego dziecka decydują o tym, które połączenia w mózgu się rozwijają i przetrwają na całe życie. Ilość i jakość opieki, stymulacji oraz interakcji, jakie dziecko otrzymuje w pierwszych latach życia, ma ogromne znaczenie.
Znaczenie czułych i responsywnych relacji
Relacje dziecka z dorosłymi są najważniejszym czynnikiem wpływającym na rozwój jego mózgu. Miłość i troska ze strony opiekunów są kluczowe dla zdrowego rozwoju dziecka. Te relacje zaczynają się w domu, z rodzicami i rodziną, ale obejmują również opiekunów, nauczycieli i innych członków społeczności.
Od urodzenia dzieci wysyłają sygnały, aby nawiązać interakcję z rodzicami i innymi opiekunami – poprzez gaworzenie, uśmiechy czy płacz. Każda taka próba jest okazją dla opiekuna, aby odpowiedzieć na potrzeby dziecka. Proces ten, zwany "podawaniem i odbieraniem", jest fundamentalny dla połączeń w mózgu. Rodzice i opiekunowie, którzy zwracają uwagę, odpowiadają i angażują się w interakcje z dzieckiem, dosłownie budują jego mózg. Dlatego tak ważne jest, aby od pierwszych dni życia rozmawiać, śpiewać, czytać i bawić się z dzieckiem, dając mu szansę na eksplorowanie świata i zapewniając bezpieczne, stabilne i ciepłe środowisko.
Negatywne doświadczenia w dzieciństwie
Dzieci, które doświadczają więcej pozytywnych interakcji we wczesnym dzieciństwie, są zdrowsze i odnoszą większe sukcesy w szkole i życiu dorosłym. Niestety, sytuacja odwrotna jest również prawdziwa. Ubóstwo, przemoc w rodzinie i brak dostępu do wysokiej jakości wczesnej edukacji mogą negatywnie wpłynąć na rozwój mózgu dziecka i jego przyszłe sukcesy.
Zadbajmy więc o to, aby nasze dzieci miały jak najwięcej pozytywnych doświadczeń, które będą fundamentem ich zdrowego rozwoju i sukcesów w dorosłym życiu.
Zadbaj o rozwój swojego maluszka, zapewniając mu bezpieczne i stymulujące środowisko, na przykład korzystając z maty do zabawy, która wspiera rozwój sensoryczny i motoryczny.
Emilia Adamczyk
