Rozwój ruchowy dziecka nie jest przypadkowy, to harmonijny proces kierowany przez tzw. odruchy pierwotne, czyli wrodzone reakcje ciała na bodźce. Jednym z najważniejszych odruchów, który ma wpływ nie tylko na poród, ale też późniejszą koncentrację, koordynację ruchową i kontrolę pęcherza, jest odruch Galanta.
Co to jest odruch Galanta?
Odruch ten polega na tym, że delikatny dotyk wzdłuż jednej strony kręgosłupa dziecka wywołuje automatyczne wygięcie tułowia w stronę bodźca. Jest to naturalny mechanizm, który można zaobserwować już u noworodków – szczególnie podczas tzw. „tummy time”, gdy maluch leży na brzuszku i wykonuje charakterystyczne ruchy miednicą i nogami.
To właśnie ten „wężowaty” ruch odgrywa ważną rolę podczas porodu naturalnego pomaga dziecku „przeciskać się” przez kanał rodny. Dzieci urodzone przez cesarskie cięcie lub z użyciem próżnociągu często nie mają okazji w pełni uruchomić tego odruchu, co może skutkować jego nieprawidłowym wykształceniem lub brakiem wygaszenia.
Kiedy odruch powinien zaniknąć?
Odruch Galanta powinien stopniowo wygasać do około 9. miesiąca życia. Jeśli pozostaje aktywny u starszego dziecka, może zaburzać codzienne funkcjonowanie, szczególnie w obszarach związanych z czuciem, koncentracją i motoryką.
Objawy przetrwałego odruchu, jeśli twoje dziecko:
- Wciąż moczy się w nocy, mimo że jest już w wieku przedszkolnym,
- Jest wrażliwe na dotyk w dolnej części pleców lub nie lubi nosić obcisłych ubrań,
- Wierci się, nie może usiedzieć w miejscu, szczególnie podczas nauki,
- Ma problemy z koncentracją i skupieniem uwagi,
- Czuje się nieswojo w tłumie lub ma trudności w kontaktach społecznych,…to może świadczyć o przetrwałym odruchu Galanta.
Dodatkowo, przetrwały odruch Galanta może zaburzać integrację innych odruchów, np. w dłoniach i stopach, co przekłada się na niezgrabność ruchową czy trudności w opanowaniu precyzyjnych ruchów.
Co można zrobić?
Dobrą wiadomością jest to, że istnieją specjalistyczne programy integracji odruchów pierwotnych, prowadzone przez terapeutów integracji sensorycznej lub terapeutów neurorozwojowych (np. wg metody MNRI czy INPP). Ćwiczenia te, wykonywane regularnie, mogą pomóc wygasić przetrwały odruch i poprawić komfort codziennego funkcjonowania dziecka.
Warto też pamiętać, że terapia nie polega na „przyspieszaniu” rozwoju, ale na usuwaniu przeszkód, które ten rozwój zakłócają.
Aby wspomóc dziecko w integracji tego odruchu, warto wdrożyć np.:
Ćwiczenia neurofizjologiczne (MNRI):
Zgodnie z założeniami dr Masgutowej, kluczowe jest wspieranie naturalnych wzorców ruchowych dziecka przez:
- Stymulację strefy Galanta – delikatny, rytmiczny masaż wzdłuż mięśnia prostownika kręgosłupa (jedna strona na raz) – palcem wskazującym lub dłonią, od dolnych żeber w dół do biodra. Wykonujcie to powoli, 5–6 powtórzeń na każdą stronę, najlepiej w spokojnej atmosferze, np. przed snem.
- Pozycja leżenia na brzuchu z unoszeniem tułowia – dziecko leży na brzuchu, a następnie unosi głowę i górną część ciała z podparciem na przedramionach. Można w tej pozycji bawić się np. w dmuchanie baniek.
- Odwrócony pływający krokodyl – dziecko leży na plecach i "pełza", przesuwając się ruchem falistym, starając się nie odrywać tułowia od podłoża.
- Wspieranie świadomości ciała (propriocepcja i dotyk) poprzez:
- Kompresje stawowe wg Wilbarger (po konsultacji z
- Zabawy z piłką gimnastyczną – delikatne bujanie na brzuchu, rolowanie w przód i w tył.
- Masaż sensoryczny: malowanie palcami na plecach, zabawy w "zgadnij co rysuję", masaż szczotką lub piórkiem.
- Niezintegrowany odruch Galanta może powodować nadwrażliwość na bodźce w obrębie pleców – dlatego warto unikać znienacka dotykania pleców dziecka (np. podczas ubierania) i dawać jej możliwość kontroli nad sytuacją.
- Ubrania bez drażniących szwów, miękkie metki, ograniczenie drażniących bodźców w okolicy talii.
Dlaczego tak mało się o tym mówi?
Wielu rodziców i niestety również część specjalistów nie zdaje sobie sprawy z wpływu, jaki przetrwałe odruchy pierwotne mogą mieć na codzienne funkcjonowanie dziecka. W tradycyjnym systemie edukacji i opieki zdrowotnej temat ten bywa pomijany, ponieważ objawy (np. nadpobudliwość, trudności z koncentracją, moczenie nocne) są często traktowane oddzielnie, bez poszukiwania wspólnej przyczyny. Tymczasem integracja odruchów to coraz bardziej uznana dziedzina neurofizjologii rozwojowej, której zrozumienie pozwala spojrzeć na dziecko w sposób bardziej całościowy.
