Bostonka, czyli choroba dłoni, stóp i jamy ustnej (HFMD – Hand, Foot and Mouth Disease), to wirusowe zakażenie, które najczęściej występuje u dzieci poniżej 5. roku życia. Choć brzmi groźnie, w większości przypadków przebiega łagodnie jednak jej objawy potrafią być uciążliwe dla maluszków, szczególnie w sezonie letnim. Bostonkę najczęściej wywołują wirusy Coxsackie A, rzadziej enterowirusy. Zakażenie przenosi się drogą kropelkową, ale też przez kontakt z kałem czy przedmiotami, które miały kontakt ze śliną chorego dziecka.

Objawy bostonki:

• drobne, czerwone krostki lub pęcherzyki na dłoniach, stopach, czasem pośladkach,
• owrzodzenia w jamie ustnej, które mogą utrudniać jedzenie i picie,
• gorączka (nie zawsze występuje),
• ogólne osłabienie, rozdrażnienie,
• u części dzieci występuje też suchy kaszel i katar.

Kiedy swędzi… i to bardzo

Jednym z trudniejszych do opanowania objawów bostonki, szczególnie w nocy jest dokuczliwy świąd. Dzieci rozdrapują zmiany, przez co łatwo dochodzi do ich nadkażenia bakteryjnego. W łagodzeniu objawów pomocne są preparaty z cynkiem, okłady z czarnej herbaty, chłodne kąpiele oraz środki przeciwhistaminowe dobrane indywidualnie przez lekarza. Warto też zadbać o krótko przycięte paznokcie i lekką bawełnianą piżamkę, by nie pogłębiać podrażnienia skóry.

Jak łagodzić objawy bostonki?

Skórne: 

Swędzące zmiany można delikatnie smarować:

• pantenolem,
• maścią z cynkiem,
• chłodzącymi kremami bez substancji drażniących (np. na bazie konopi, owsa lub aloesu, jeśli dziecko nie jest na niego uczulone).

Występujące w jamie ustnej:

Jeśli występują owrzodzenia, warto zadbać o:

• łagodne chłodne płyny,
• unikanie kwaśnych i ostrych potraw,
• nawilżające preparaty do jamy ustnej (w porozumieniu z lekarzem).

Dieta i nawodnienie w przebiegu infekcji

Wirusy z grupy enterowirusów mogą wywoływać podrażnienia gardła i niechęć do jedzenia. Najważniejsze to dbać o odpowiednie nawodnienie proponowane często w małych porcjach.

Bostonka nie zawsze wygląda „książkowo

Choć najczęściej kojarzy się z typową wysypką na dłoniach, stopach i w jamie ustnej, bostonka potrafi zaskoczyć, szczególnie u dzieci, które przechodzą ją kolejny raz. Zmiany mogą wystąpić w nietypowych miejscach, jak pośladki, kolana czy skóra za uszami. U niektórych maluchów wysypka bywa dyskretna i bardziej przypomina uczulenie niż infekcję wirusową. Zdarza się też, że pierwszym objawem jest silne swędzenie, zanim pojawią się widoczne zmiany skórne. To wszystko może utrudniać szybką diagnozę, dlatego czujność rodzica i konsultacja pediatry mają kluczowe znaczenie.

Czy trzeba iść do lekarza?

Jeśli objawy są łagodne, a dziecko pije, nie gorączkuje i oddycha swobodnie można leczyć objawowo w domu. Do lekarza należy się zgłosić, jeśli:

• dziecko odmawia picia,
• gorączka utrzymuje się powyżej 3 dni,
• pojawi się duszność, silny kaszel, ospałość,

Bostonka najczęściej trwa 5–7 dni. Dziecko zaraża nawet kilka dni przed wystąpieniem wysypki i do czasu jej całkowitego ustąpienia. 

Czy bostonka jest zagrożeniem dla kobiety w ciąży?

Zakażenie HFMD u kobiety w ciąży, zwłaszcza w I trymestrze, budzi kontrowersje. W aktualnej literaturze nie wykazano jednoznacznego wpływu na rozwój płodu, jednak pojedyncze przypadki (np. w Chinach i Japonii) sugerują możliwy związek z powikłaniami, dlatego zaleca się ograniczenie kontaktu ciężarnych z dziećmi chorymi, szczególnie w pierwszych tygodniach ciąży. Choć w większości przypadków nie stanowi zagrożenia, warto unikać kontaktu z osobą zakażoną w I trymestrze. W razie niepokoju należy skontaktować się z ginekologiem.

Powikłania? Rzadkie, ale możliwe

W większości przypadków choroba przebiega łagodnie i ustępuje w ciągu 5–7 dni.

Powikłania mogą obejmować:

• odwodnienie (na skutek bólu przy połykaniu),
• nadkażenia bakteryjne pęcherzyków,
• bardzo rzadko: zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (wywołane przez Enterovirus 71).

Bostonka nie wymaga hospitalizacji, ale wymaga troski, obserwacji i zrozumienia. Choroba może nawracać, odporność na nią nie zawsze jest trwała, szczególnie przy innych szczepach wirusa. Kluczowa jest wiedza, odpowiednia pielęgnacja i cierpliwość, dziecko potrzebuje czasu, by wrócić do pełni zdrowia.