Paznokcie rosną dynamicznie już w okresie prenatalnym, a dokładnie od ok. 10. tygodnia życia płodowego. Po urodzeniu tempo ich wzrostu wynosi średnio 0,1 mm dziennie, a wygląd może dostarczyć nam cennych informacji o stanie zdrowia ogólnego, niedoborach, zaburzeniach metabolicznych czy infekcjach.
Co zatem warto obserwować?
Paznokcie wklęsłe (jak łyżeczka):
Typowe w niedoborach żelaza, szczególnie u dzieci z wybiórczą dietą. Mogą pojawiać się też u maluchów z przewlekłymi infekcjami górnych dróg oddechowych.
Zanik księżyców na paznokciach:
U niektórych dzieci może świadczyć o spowolnionej pracy tarczycy lub zaburzeniach metabolizmu. Nie zawsze to objaw choroby, ale warto to skonsultować, jeśli towarzyszy np. senność czy intensywna ochota na sól.
Przebarwienia i linie poprzeczne:
Linie Beau to rowki na paznokciach powstałe w wyniku stresu metabolicznego np. po wysokiej gorączce, zatruciu pokarmowym lub silnym lęku.
Skubanie skórek i paznokci, to nie tylko zły nawyk:
Często łączy się z przeciążeniem sensorycznym, napięciem emocjonalnym, a nawet niewyrażonym lękiem. Czasem to także objaw niedoboru witamin z grupy B i magnezu.
Nadmierna potliwość dłoni
Może mieć podłoże genetyczne, ale bywa też powiązana z niedoborem wapnia, nadczynnością tarczycy lub nadmierną aktywnością układu współczulnego, szczególnie u dzieci z nadreaktywnością układu nerwowego.
Co można zrobić?
– Warto wykonywać okresowe badania krwi, szczególnie morfologię, ferrytynę, magnez i poziom witaminy D.
– Obserwować zmiany utrzymujące się > 6 tygodni.
– Konsultować nawyki skubania, nadmiernej potliwości i drapania, szczególnie jeśli towarzyszy im drażliwość lub zaburzenia snu.
– Stosować pielęgnację dopasowaną do wieku dziecka, ale warto też zadbać o dietę wzmacniającą płytkę paznokcia (jajka, tłuste ryby, migdały, natka, kasze).
Obgryzanie paznokci, kiedy reagować?
Choć u dzieci w wieku przedszkolnym obgryzanie paznokci często ma charakter nawykowy i przemijający, utrzymujący się nawyk może świadczyć o stresie, napięciu emocjonalnym lub zaburzeniach integracji sensorycznej. Warto wtedy skonsultować się z psychologiem dziecięcym lub terapeutą SI.
Codzienna pielęgnacja dziecięcych paznokci powinna być delikatna, ale systematyczna. Zaleca się, aby paznokcie były obcinane na krótko, prosto, czyli bez zaokrąglania rogów, co zmniejsza ryzyko wrastania. U niemowląt najlepiej używać nożyczek z zaokrąglonymi końcami, a u starszych dzieci bezpiecznych cążek. Nie zaleca się odsuwania skórek ani stosowania chemicznych preparatów do manicure delikatna płytka paznokciowa dziecka jest bardziej podatna na uszkodzenia.
Czyste paznokcie to nie tylko kwestia estetyki, ale przede wszystkim higieny pod płytką łatwo gromadzą się bakterie, pasożyty i brud, który może być źródłem infekcji. U dzieci z tendencją do wkładania palców do ust lub drapania skóry, paznokcie powinny być szczególnie krótko obcinane. W razie wystąpienia zmian zapalnych wału paznokciowego (np. ropni) konieczna jest konsultacja z dermatologiem lub pediatrą.
Paznokcie u stóp
Paznokcie u stóp u dzieci rosną wolniej niż u rąk, ale wymagają takiej samej uwagi. Niewłaściwe obcinanie zwłaszcza zbyt krótkie lub z zaokrąglonymi bokami może prowadzić do wrastania, stanów zapalnych i bólu. Zawsze należy obcinać je prosto, zostawiając odrobinę „wolnego brzegu”, tak by nie naruszać macierzy paznokcia.
Noszenie zbyt ciasnych butów, zwłaszcza z wąskimi czubkami, może deformować płytkę paznokciową, a nawet doprowadzić do jej odklejenia, czyli onycholizy. Szczególnie ważne jest dobieranie butów z odpowiednią szerokością i długością z uwzględnieniem tempa wzrostu stopy. Regularna kontrola paznokci u stóp, higiena i unikanie chodzenia boso w miejscach publicznych (np. na basenach) pomagają zapobiegać też infekcjom grzybiczym.
Większość rodziców nie przywiązuje większej wagi do wyglądu paznokci dziecka, tymczasem paznokcie, skóra dłoni i sposób, w jaki dziecko używa rąk, to często pierwsze ciche sygnały, że w jego organizmie dzieje się coś nietypowego.
